خواص گیاهان دارویی

خواص گیاهان دارویی چیست؟ طبع گیاهان دارویی چیست؟  گیاهان دارویی با طبع گرم و خشک کدامند؟ احتمالا با جستجوی این سوال‌ها به این مطلب رسیده‌اید. یا می‌خواهید جدول گیاهان دارویی و خواص آنها و لیست کامل گیاهان دارویی همراه با طبع آن‌ها را داشته باشید.

در این مطلب سعی شده که همه چیز درباره طبع و خواص گیاهان دارویی از منظر طب سنتی برای شما کاملا شفاف شود. با ما همراه باشید:

برخی از عنواین مهمی که مطلب زیر می‌خوانید:

• خواص گل گاوزبان
• خواص چای سفید
• خواص پنیرک
• خواص گشنیز
• خواص جوزهندی
• خواص سنبل الطیب
• خواص خاکشیر
• خواص خولنجان

خواص گیاهان دارویی و بهره مندی از آن‌ها به زمان ماقبل تاریخ بر‌می‌گردد و در شیوه‌های طب سنتی اقوام مختلف رواج داشته است. اولین سابقه تاریخی نگاشته شده در مورد خواص گیاهان دارویی از تمدن سومری یافت شده، لوح‌هایی از جنس رس که در آن‌ها درباره خواص گیاه دارویی از جمله تریاک توضیحاتی آورده شده است.

تاریخچه طب گیاهی یا ساخت دارو از گیاه به اندازه قدمت بشر است یعنی با پیدایش اولین بیماری‌ها انسان به‌طور غریزی شروع به درمان خود با گیاهان کرد و این درمان را با خواص گیاهان دارویی فراوانی که در اطرافش بودند آغاز نمود.

در یک پاپیروس از مصر باستان که متعلق به ۱۵۵۰ قبل از میلاد است ۸۵۰ مورد از خواص گیاهان دارویی اشاره شده، همچنین دیوسکوریدس پزشک یونانی بیش از ۱۰۰۰ دستور العمل دارویی را با بهره گیری از ۶۰۰ گیاه دارویی در دائرةالمعارف ماتریا مدیکا مستند کرده است.

گیاهان دارویی

انسان با گذشت زمان به تدریج با قدرت معجره آسای خواص گیاهان دارویی در درمان بیماری‌ها و امراض آشنا شد و آنها را به کار بست. اگر چه علاقه و توجه به این گیاهان مفید در سال‌های گذشته ناچیز بوده ولی خوشبختانه اخیراً مورد توجه و عنایت بیشتری از طرف جوامع مختلف قرار گرفته‌است.

محققان سال‌هاست تلاش می‌کنند از خواص گیاهان دارویی در طب مدرن نیز استفاده کنند؛ در سال‌های گذشته متأسفانه بر اثر نابودی محیط زیست تقریباً ۱۵ هزار گونه از گیاهان دارویی با خطر انقراض روبه رو شده‌اند.

در ایران نیز شیخ الریس در در تالیف‌های خود به خواص گیاهان دارویی اشاره کرده، از دیگر مولفان و دانشمندان ایران زمین که در حوزه طب سنتی ایرانی به خواص گیاهان داویی اشاره کرده‌اند عبارتند از ابوریحان بیرونی، ذکریا رازی، محمد حسین عقیلی خراسانی و... در ادامه مطلب لیست کاملی از خواص گیاهان دارویی را از کتاب مخزن الدویه برای شما جمع آوری کرده‌ایم:

گل گاوزبان

نام ایرانی: گل گاوزبان
نام عربی: لسان الثور
نام انگلیسی: Echium amoenum

طبع گل گاوزبان

طبع گل گاوزبان گرم و تر است. به عبارت دقیق‌تر گل گاوزبان تازه در اول گرم و تر است. اما گل گاوزبان خشک رطوبت کمتری دارد و مایل به خشکی است و قوت آن تا هفت سال باقی می ماند و گل آن
بسیار لطیف تر از جمیع اجزای آن است.

خواص گل گاوزبان

• شادی بخش و مقوی حرارت غریزی
• ملین طبع و مسهل صفرا و سودا و تصفیه کننده خون
• تقویت کننده هوشیاری و روشن کننده رنگ چهره
• بهبود ترس و وحشت و هم و غم و حدیث نفس

کاکوتی

Ziziphora Tenuior

طبع یا طبیعت کاکوتی گرم و خشک است.

خواص کاکوتی:

• خارج کننده رطوبات غلیظ از سینه و شش و رحم
• مقوی اشتها و بازکننده قولنج احشا
• مناسب اختلالات گوارش، اسهال و دلپیچه
• ضد التهاب و دردهای امعا و احشا

پولک

Stachys schtschegleevii

طبع یا طبیعت پولک گرم و خشک است.

خواص پولک:

• خاصیت آنتی‌اکسیدانی و آنتی‌باکتریالی
• درمان بیماری‌های عفونی دستگاه ادراری و واژن
• اثرات ضدباکتریایی و مهارکننده رشد باکتری
• از پولک به عنوان پنی‌سیلین گیاهی یاد می‌شود

چای سفید

White tea

طبع یا طبیعت چای سفید گرم و خشک است.

خواص چای سفید:

• تعدیل مزاج و تقویت اندام‌های بدن
• تقویت حرارت غریزی، ارواح و قوای بدن
• تقویت معده، افزایش قوای جنسی
• افزایش ترشح عرق و ادرار
• برطرف کننده تشنگی کاذب

چای کوهی

Stachys lavandulifolia

طبع یا طبیعت چای کوهی گرم و خشک است.

خواص چای کوهی:

• بازکننده قولنج‌های سرد، دفع سنگ‌های کلیه
• متلاشی‌کننده سنگ مجاری ادراری و صفراوی
• آرامش بخش، مسکن دردهای مفصلی
• ضد تشنج و ضد میگرن

پنیرک یا خبازی

Malvaceae

طبع یا طبیعت پنیرک سرد و تر است.

خواص پنیرک:

• ملین طبع، بازکننده گرفتگی کبد
• زیاد کننده شیر
• نافع در سرفه‌های گرم و خشک و تب‌های گرم
• موثر در برطرف کردن عوارض ادویه‌های گرم

بنفشه

Viola odorata

طبیعت یا طبع بنفشه سرد و تر است.

خواص بنفشه:

• مسهل صفرای روده و معده
• بوئیدن آن خواب آور است
• برطرف کننده عطش و تیزی خلط خون
• بسیار مفید در ذات الجنب و ذات الریه
• برطرف کننده سوزش‌ مثانه و مجاری ادرار
• بهبود درد کلیه
• تحلیل برنده ورم‌های لطیف
• نافع در سردردهای گرم و صرع اطفال

انیسون یا بادیان رومی

Pimpinella anisum

طبیعت یا طبع انیسون گرم و خشک است.

خواص انیسون:

• تلطیف کننده و تحلیل برنده ریاح
• مسکن دردها با قوت تریاقیه
• مدر بول و حیض و شیر و عرق
• نیکو کننده رنگ چهره
• بخور آن جهت سردرد ناشی از سردی مفید است
• موثر در تحلیل بادها و صدای قراقر شکم
• مطبوخ آن با ماء‌العسل برای افسردگی و هذیان نافع
• سنون آن موثر در جلای دندان و رفع بودی بد دهان

گلسرخ یا گل محمدی

Rosa damascena

طبیعت یا طبع گلسرخ مركب القوى است.

خواص گلسرخ:

• مقوى قوا و ارواح
• شادی بخش و نشاط‌ آور
• مُسهل و مُسكن خلط صفرا
• دفع رطوبت‌های زاید بدن
• بوئيدن آن مقوى قلب و مغز
• رفع کننده خونریزی لثه

درباره گلسرخ بیشتر بخوانید

نارگیل

Cocos nucifera

طبع یا طبیعت نارگیل گرم و خشک است.

خواص نارگیل:

• مقوى حرارت غريزى
• چاق کننده بدن و تولید کننده خلط صالح
• دفع کننده مواد سرد بلغمی و سوداوی
• بهبود ضعف کبد و زخم‌های باطنی
• مفید در درمان بواسير
• افزايش دهنده منی
• گرم کننده کلیه و كمر در سردمزاجان

درباره نارگیل بیشتر بدانید

بابونه

Chamomile

طبیعت یا طبع بابونه گرم و خشک است.

خواص بابونه:

• مقوى مغز و اعصاب
• تقویت قوای جنسی با قوت تِرياقيه
• مناسب برای سردرد و تحليل رياح گوش
• دافع سودا و بلغم متعفن
• بهترين دارو برای رفع خستگی
• جوشانده آن درد رحم و مقعد را زایل می‌کند
• تب بر مشهور و ضد سرماخوردگی

پونه

Mentha Pulegium

طبع پونه گرم و خشک است.

خواص پونه:

• پاک کننده اخلاط سینه و معده
• بهبود سوزش معده
• جلوگیری از استفراغ و نفخ و حالات تهوع
• مدر عرق و بول و حیض
• مسهل قوی سودا
• از بین برنده ضعف معده و مانع سکسکه
• برای پیچش و درد روده مناسب
• قطع کننده اسهال شدید

نعنا

Mentha Piperita

طبیعت یا طبع نعناع گرم و خشک است.

خواص نعنا:

• شادی بخش و تقویت کننده قلب
• رقیق کننده خون غلیظ
• مفرح و مقوی قوای جنسی
• تأثیر مستقیم در تقویت معده و دهانه معده
• از بین برنده ریاح و بادشکن قوی
• کشنده انواع کرم‌ روده
• مسکن درد معده و درد ناشی از سکسکه

گشنیز یا کزبره

Coriandrum sativum

طبع یا طبیعت گشنیز مرکب القوا و سرد و خشک است.

خواص گشنیز:

• شادی بخش و مقوی مغز و قلب
• مانع صعود ابخره به مغز
• مقوی معده و بند آورنده اسهال
• خوشبو کننده دهان
• از بین برنده سرگیجه
• تخم گشنیز برای تسکین درد دندان نافع است

شنبلیله یا حلبه

Trigonella foenum-graecum

طبع شنبلیله گرم و خشک است.

خواص شنبلیله:

• اعتدال بخش و ملین و ادرار‌آور
• تقویت کننده قوای جنسی
• موثر در درمان چاقی و درمان دیابت
• تقویت کننده معده و لوزالمعده
• دفع کننده بلغم لزج از سینه
• پاکسازی کننده روده

بهارنارنج

Orange blossom

طبع بهارنارنج گرم و خشک است.

خواص بهارنارنج:

• تقویت مغز و معده
• یاری دهنده قوای جنسی
• مصرف ناشتا آن برطرف کننده اسهال رطوبی
• بوییدن آن برای رفع بیماری‌های ناشی از سردی نافع
• تقویت قلب در اشخاص عصبی و حساس

قدومه

Alyssum

طبع قدومه گرم و تر است.

خواص قدومه:

• محرک باه، برانگیزانندۀ شهوت و چاق کننده
• دفع کننده مواد سوداوی
• موثر در سرخ کردن رنگ چهره
• صاف کننده پوست
• مفید در تصفیه صدا
• موثر در سرفه دموی
• بهبود یبوست
• دفع کننده رمل و سنگ ریزه
• خرد کننده سنگ‌های کلیه و مثانه

جوز هندی یا جوز بوا

Myristica fragrans

طبع جوزهندی گرم و خشک است.

خواص جوزهندی:

• شادی بخش و لطیف کننده اخلاط
• مست کننده و حافظ حرارت غریزی
• هضم کننده غذا و مقوی معده و دهانه معده
• بسیار تاثیرگذار بر کبد و قوای جنسی در سرد مزاجان
• مفید جهت صلابت کبد و طحال
• از بین برنده رطوبات متعفن معده
• بریان کرده آن حبس کننده اسهال رطوبی

خارخاسک یا حسک

Tribulus terrestris

طبع خارخاسک مرکب‌القوی و گرم و خشک است.

خواص خارخاسک:

• پاک کننده و مسکن درد مثانه
• شکننده سنگ‌های مثانه و کلیه
• مقوی قوای جنسی و افزاینده منی
• ملین و رفع کننده قولنج گرم
• بهبود التهاب و زخم‌های مجاری ادرار
• تنظيم کننده فشارخون
• کاهش دهنده قند خون
• درمان بخش سوزاک

سنبل الطیب

Nardostachys jatamansi

طبیعت سنبل الطیب گرم و خشک است.

خواص سنبل الطیب:

• بازکننده گرفتگی‌های مغز و معده و کبد
• مقوی مغز و فم معده
• تقویت کننده کبد سرد
• نیکو کننده رنگ چهره
• خوشبوکننده دهان
• مدر بول و حیض
• خشک کننده رطوبات و فضولات مغز
• نشستن در طبیخ آن برای درد کلیه و ورم رحم موثر

ترنجبین

Alhagi camelorum A.mauroroum

طبع ترنجبین گرم و تر است.

خواص ترنجبین:

• ملین طبع و مسهل نرم و بی اذیت خلط صفرا
• نافع در سرفه و درد سینه و دل بهم خوردگی
• چاق کننده و تقویت کننده کبد
• بی نظیر در در تسکین عطش

خارشتر یا حاج

Alhagi maurorum

طبیعت خارشتر گرم و بسیار خشک است.

خواص خارشتر:

• بازکنندۀ گرفتگی‌ها و گرم کننده معده
• تقویت کننده هضم و اشتها آور
• تریاق سموم
• نوشیدن و ضماد کردن و بخور آن رفع کننده بواسیر
• عرق آن مفید در دفع سنگ‌های گلیه
• ضماد آن جهت بهبود زخم‌های چرکین تافع است

دارچین یا دارصینی

Cinnamomum zelanicum

طبع دارچین گرم و خشک است.

خواص دارچین:

• بسیار لطیف کننده و منضج عفونت اخلاط
• مفرح و شادی بخش
• رفع کننده بدبویی دهان
• تریاق سموم حیوانی و نباتی و معدنی
• حافظ قوّتهای نفسانی و حیوانی و طبیعی
• تحلیل برنده بادها و مواد سرد
• خشک کننده رطوبات مغز و نزله‌ها
• تقویت کننده مغز و قلب و معده
• مفید در خفقان یا طپش قلب
• موثر در وحشت و وسواس و جنون

سیاهدانه یا شونیز

Nigellia sativa

طبع سیاهدانه گرم و خشک است.

خواص سیاهدانه:

• پاک کننده و خشک کننده رطوبات
• منضج و مقطع اخلاط
• پادزهر سموم سرد
• مفید در سرفه سرد و درد سینه
• درمان دل بهم خوردگی
• با آب و عسل برای شکستن سنگ کلیه و مثانه
• ضماد آن روی سر جهت رفع سردرد سرد مزاجان مفید
• تقویت کننده چشم و حافظه
• تقویت کننده رشد مو
• جلوگیری کننده از سفیدی زودرس مو

سماق

Rhus coriaria

طبع سماق سرد و خشک است.

خواص سماق:

• قابض و رادع مقوی
• پاک کننده بی نظیر معده و روده
• مانع از ریختن اضافی صفرا به روده و معده
• اشتها آور برای اشخاص گرم مزاج
• مفید در استفراغ و تهوع و انواع اسهال
• سویق آن با آب سرد قطع کننده سیلان خون

درباره سماق بیشتر بخوانید

شکرتیغال

Echinops sp

طبع شکر تیغال در حرارت معتدل و رطوبت بر آن غالب است.

خواص شکرتیغال:

• لینت‌بخش و برطرف‌کننده سرفه
• پائین آورنده تب
• ملین سینه و دستگاه‌ تنفسی
• مسکن شدت اخلاط
• تسکین بخش سوزش‌ مری
• در گرفتگی صدا و خشکی گلو نافع

خاکشی یا خاکشیر یا خبه

Descurania Sophia

طبع خاکشیر گرم و تر است.

خواص خاکشیر:

• محرک باه، برانگیزانندۀ شهوت
• مقوی معده و هاضمه
• بسیار مفید جهت نیکویی رنگ رخسار
• رفع کننده سردی احشا
• مناسب صاحبان مزاجان سوداوی
• در ترکیب با شیر و شکر چاق کننده بدن
• کوبیده شده آن دارای خاصیت ضد اسهالی
• همراه با شربت سکنجبین صفرا زداست
• با آب جوش ضد بلغم
• با ترنجبین ضد سودا

زنجبیل

Ginger

طبع زنجبیل گرم و خشک است.

خواص زنجبیل:

• گرمی ­بخش قوی و بادشکن
• برطرف کننده بادهای غلیظ
• مناسب برای افرادی که نفخ دائمی دارند
• برطرف کننده تشنگی ناشی از بلغم
• دفع کننده رطوبت‌های زائد
• باعث لاغری و شادابی و سبکی
• رفع خمودگی و پف آلودگی صبحگاهی
• بهبود و تقویت حافظه

درباره زنجبیل بیشتر بخوانید

خولنجان یا خسرودانه

Alpinia officinarum

طبع خولنجان گرم و خشک است.

خواص خولنجان:

• مقوی معده و هاضمه
• بادشکن قوی
• رفع کننده بدبوئی دهان
• درمان آروغ ترش
• موثر در سردی کلیه
• درد کمر و تقویت اعضاء باطنی
• تقویت کننده معده سرد
• تقویت کننده نعوظ و نیروی جنسی

رازیانه یا بادیان

Foeniculum vulgare

طبع رازیانه گرم و خشک است.

خواص رازیانه:

• رفع کننده اسهال مزمن
• بازکننده گرفتگی‌های مجاری ادرار
• پاک کننده رحم
• مسکن دردهای ناشی از سردی
• مقوی برای معده و سوی چشم
• رفع رطوبت‌های رقیق و غلیظ و چسبنده به معده
• دفع کننده بلغم ترش
• تحلیل برنده بادهای غلیظ
• ادرار آور و زیاد کننده شیر زنان شیرده

گزنه یا انجره

Urtica dioica

طبع گزنه گرم و خشک است.

خواص گزنه:

• تلطیف کننده اخلاط لزج
• تحلیل برنده ورم‌های سخت و سفت
• مدر بول و حیض و شیر و عرق
• پاک کننده سینه و شش و معده
• مقوی قوای جنسی
• باز کننده گرفتگی‌های کبد و طحال
• قطع کننده خونریزی لثه
• مفید در بهبود تورم لوزه و زبان کوچک

بومادران یا برنجاسف

Artemisia vulgaris

طبع بومادران گرم و خشک است.

خواص بومادران:

• ضماد آن برای انواع سردرد مفید است
• تقویت کننده و بازکننده گرفتگی مغز
• موثر در سرسام بلغمی
• بهبود کسالت و کندی ذهن
• درمان کمبود خواب
• ضماد آن بر زیر شکم در تسکین درد مفید
• استنشاق طبیخ آن در رفع زکام توصیه شده

زیره سیاه یا زیره کرمانی

carum carvi

طبع زیره سیاه گرم و خشک است.

خواص زیره سیاه:

• گرم کننده و لطیف کننده
• خشک کننده و قابض
• مفید در آبریزش چشم و بینی
• مسکنی قوی در دندان درد خصوصاً در ترکیب با صعتر
• از بین برنده رطوبت های معده و رفع نفخ
• سکسکه و دل پیچه را نفع دارد
• ضد کرم و انگل
• مدر بول و حیض
• کاهش دهنده قند خون
• رفع کننده تنگی مجرای ادراری

زیره سبز یا کمون نبطی

Cuminum cyminum

طبع زیره سبز گرم و خشک است.

خواص زیره سبز:

• قابض و ملین طبع
• خارج کننده سنگ کلیه و مثانه
• تحلیل برنده خون منعقد در معده
• علاج نفخ و قولنج
• تسکین درد معده
• بهبود ضعف معده
• علاج دردهای مفصلی
• موثر در درمان نقرس

عناب

Zizyphus sativa

طبع عناب معتدل در گرمی و سردی و مایل به رطوبت است.

خواص عناب:

• اعتدال بخش اخلاط
• ملین سینه و احشاء
• برطرف کننده گرفتگی صدا
• علاج سرفه و آسم و سینه درد
• صاف کننده خون و مولد خون صالح
• مسکن التهاب و تشنگی
• رفع گرمی خلط خون و فساد مزاج کبد
• موثر در جمیع امراض کبد و کلیه و مثانه
• بهبود و تخفیف درد کلیه و مثانه

درباره عناب بیشتر بخوانید

خارمریم

Silybummarianum

طبع خارمریم گرم و خشک است.

خواص خارمریم:

• موثر در درمان بیماری‌های کبد و کیسه صفرا
• بهبود اختلالات پوستی
• دفع کننده رطوبت و بلغم لزج
• تقویت کننده قوای هاضمه
• تقویت کننده توان جنسی
• افزایش تعریق و رفع بوی بد بدن
• گرم کننده کلیه‌ها
• بسیار موثر در درمان بیماری کبد چرب غیرالکلی

نارمشک

Paeonia officinalis

طبع نارمشک در اول گرم و در دوم خشک است.

خواص نارمشک:

• مجفف و قابض و محلل و مفتح و ملطف و جالی
• برای سر درد و صرع نافع است
• مقوى معده و مسكن درد و سوزش معده
• طلا یا ماسک آن روی صورت باعث درخشندگی چهره
• آشاميدن طبیخ آن برای نقرس مفید است
• مصرف ساییده آن انسداد کبد و کلیه را رفع می‌کند
• برای روان ساختن خون قاعدگی مفید است

درباره نارمشک بیشتر بخوانید

زعفران یا لرکیماس

Crocus sativus

طبع زعفران گرم و خشک است.

خواص زعفران:

• شادی آور و مُفَرح و نشاط آوری بسیار قوى
• محرک باه و قوای جنسی
• مقوی حواس و تقویت کننده مغز و حافظه
• اصلاح کننده عفونت های خلط بلغم
• تقویت کننده جوهر روح حیوانی
• مقوی کبد و معده و روده
• پاک کننده کلیه و مثانه
• جلادهنده و شفاف کننده‌ی رنگ چهره
• بازکننده گرفتگی‌های مغز و کبد و طحال

درباره زعفران بیشتر بخوانید

کاسنی یا هندبا

Crocus sativus

طبع کاسنی سرد و تر است.

خواص کاسنی:

• مسکن تیزی خلط صفرا و خلط خون
• برطرف کننده تشنگی
• علاج سردردهای گرم صفراوی
• مناسب برای درد چشم و ورم‌ حلق و ورم گلو
• برای خفقان یا طپش قلب بسیار مفید
• تقویت کننده اعجاب انگیز قلب
• دارویی تمام عیار برای کبد
• باز کننده گرفتگی های مجاری کبد و طحال و کلیه

درباره کاسنی بیشتر بخوانید

اسطوخودوس

Lavandula stoechas

طبع اسطوخودوس گرم و خشک است.

خواص اسطوخودوس:

• از بین برنده رطوبت‌ها و عفونت‌‌ها
• تقویت کننده حافظه و تفکر
• مصفای روح یا پاک کننده روح
• رفع افسردگی و شادی بخش
• کمک به خواب عمیق و راحت
• خواب آور طبیعی
• تقویت مغز و اعصاب
• افزایش هوشیاری
• مانع ابتلا به فراموشی و آلزایمر
• پاکسازی مغز از اخلاط سوداوی
• مسهل بلغم و سودا

آویشن شیرازی

Zataria multiflora

طبع آویشن گرم و خشک است.

خواص آویشن

• باز کننده مجاری
• از بین برنده‌ها بادها
• خشک کننده بلغم‌ها
• لطیف کننده غذاهای غلیظ و سنگین
• پاک کننده معده و روده از رطوبت
• درمان عفونت‌ها و قارچ‌های داخلی
• درمان عفونت گلو
• ضد نفخ
• ضد سرماخوردگی

درباره آویشن بیشتر بخوانید

مطالبی که پس از خواندن این مطلب، به آن‌ها نیاز خواهید داشت:

طبع بادمجان

خواص عرقیات گیاهی

روغن حیوانی چیست