طبع آویشن چیست؟ طبع آویشن گرم است یا سرد؟ طبع آویشن در طب سنتی چیست؟ احتمالا با جستجوی این سوال‌ها به این مطلب رسیده‌اید. یا می‌خواهید بدانید انواع آویشن و طبع آن چیست؟ در این مطلب سعی شده که همه چیز درباره خواص و طبع  انواع آویشن از منظر طب سنتی برای شما کاملا شفاف شود. اما پیش از پاسخ به این سوال‌ها باید ببرسی کنیم که آویشن چیست؟

آویشن با نام علمی Thymus kotschyanus Boiss سرده‌ای از تیره نعناعیان است که حدود ۳۵۰ گونه دارد. این گونه اختصاصا پراکندگی وسیع در منطقه شمال ایران دارد، به حد وفور، در دامنه های البرز و نواحی دیگر شمال ایران می روید.

برخی از عنواین مهمی که در مطلب زیر می‌خوانید:

• آویشن چیست
  
• تاریخچه آویشن
• طبع آویشن
• خواص آویشن
• خواص آویشن برای سرماخوردگی
• نام های دیگر آویشن
• انواع آویشن

آویشن چیست

آويشن كه در منابع طب سنتی به نام‌های صعتر، كهليك اوتی، آبشن و اوشن نامبرده شده، يكی از جنس‌های خانواده نعنا است كه در ايران دارای ۱۸ گونه به ثبت رسيده است. آويشن‌ها گياهانی چند ساله هستند كه به اشكال بوته‌ايی، بالشتكی يا كپه‌ای با فرم افراشته و ارتفاع كمتر از ۵۰ سانتی متر ديده می‌شوند.

ساقه آنها چهار گوش يا كم و بيش چهار گوش و يا با مقطع گرد و معمولا پوشيده از كرك است. برگ آنها متقابل و به شكل‌های خطی تا دایره‌ای بوده و دارای دم‌برگ كوتاه يا فاقد آن و رگبرگ‌ها برجسته و مشخص، خصوصا درسطح زيرين برگ‌ها است.

برگ‌ها معمولاً پوشيده از كرك‌های ساده تا چند سلولی هستند. گل آنها به رنگهای صورتی، سفيد، قرمز، ارغوانی و يا بنفش بوده و به صورت گل آذين كروی يا بيضی و در انتهای شاخه‌ها ديده می‌شوند.

تاریخچه آویشن

آويشن كلمه‌ای است با ريشه پهلوی كه نشان از قدمت هزاران ساله گياه در شناخت و كاربرد آن نزد ايرانیان دارد و البته گونه‌های مشابه به این نام خوانده می‌شدند. مصریان باستان آن را به عنوان يك دارو می‌شناختند و در شستشو و نيز به عنوان عطر مورد استفاده قرار ميدادند و احتمالا نام انگليسی آن از نام مصری گياه Tham یا Thm مشتق شده است.

در يونان باستان نيز علاوه بر استفاده در حمام در معابد می‌سوزاندند و در روم باستان از آن به عنوان ادويه در تهيه پنير استفاده می‌شده است. در برخی از روايات اسلامی نيز به استفاده از آویشن اشاره شده است.

آویشن در طب سنتی

آويشن دارای انواع برّی و بستانی و جبلی است. برگ آویشن بستانی مدور و برگ آویشن بری باریک و بلند است و برگ آویشن جبلی عريض و مدور است. آویشنی که برگ آن سياه باشد در فارسی صعتر نام دارد و نوعی که برگ سفيد دارد نزد برخی مردم مشهور به جوزی است.

انواع و اقسام آویشن دارای گل‌های کبود هستند و عطری تند اما خوشبو دارند. در طب سنتی ایران برای آویشن خواص متعددی از جمله: بازكننده گرفتگی‌ها، خشک کننده رطوبت‌ها، افزایش دهنده میل جنسی، اشتهاآور و پاك كننده ريه، معده، جگر و امعا از رطوبات و بلغم‌ها قايل هستند.

طبع آویشن

طبع آوشین گرم و خشک است و در مناطق معتدل و کوهستانی مانند شهر شیراز بیش ترین رشد را دارد. البته این محصول در بازار های شیراز به طور قابل توجهی به فروش می رسد. آویشن گیاهی است از سرده نعناعیان که از منظر مکتب طب سنتی ایرانی طبع آن در آخر دوم گرم و خشک است اما بعضی در اول سوم گفته‌اند و گرمی و خشکی ذاتی آن بسیار زیاد است.

خواص گیاهان دارویی

خواص درمانی آویشن

آويشن بازكننده گرفتگی مجاری، مقطع، مجفف، مبهی، اشتهاآور و پاك كننده ريه، معده، جگر و امعا از رطوبات و بلغم‌ها است. اين گياه غذاهای غليظ را لطيف می‌كند، مانع صعود بخارهای معده به مغز شده، بادها را ميراند و نفخ را از بين می‌برد. آويشن معده و روده‌ها را گرم می‌كند و دندان درد را تسكين می‌دهد.

اين گياه تسكين دهنده درد ناحيه مثانه، رحم و است و با قوت ترياقيه مُدر بول و حيض است.

اگر آویشن پيش از داروی مسهل مصرف شود باعث آماده سازی اخلاط می‌شود تا با داروی مسهل به آسانی دفع شوند. خوردن آویشن با غذاهای غليظی مانند هريسه گندم، باقلا، عدس، كله و پاچه، گوشت گوساله، لازانیا و مانند اينها، باعث خوشبويی و سرعت عبور غذا از معده و افزايش لذت و لطافت این غذاها می‌شود.

اين گياه به گوارش نان كمك می‌كند و معده را قوی می‌گرداند. به چشم کشیدن آب افشره آویشن، برای رفع بياض چشم و شب كوری و چكاندن آن در گوش بر ای رفع سنگینی گوش بسیار مؤثر است. ضماد مطبوخ آويشن در حمام برای جرب و حكه و يرقان كاربرد دارد.

همچنين در قدیم الایام بوی دود آن و بر زمين گستردن آن برای دور کردن مار وعقرب مصرف می‌شده است. تخم آويشن در جميع افعال قويتر از برگ آن و مفتح سدد و رافع يرقان و مهيج قوی باه است.

خواص آویشن برای سرماخوردگی

استفاده از جوشانده، دمنوش و عرق آویشن باعث پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی شده و در صورت سرما خوردن مصرف گیاه آویشن به کاهش علائم سرماخوردگی کمک خواهد کرد. به دلیل خاصیت پادزهری که در آویشن نهفته است تأثیر آن بر روی درمان گلودردهای چرکین به شرط آن‌که هر یک ساعت غرغره شود بسیار سریع‌تر از پنی‌سیلین و آنتی‌بیوتیک‌های دیگر می‌باشد و از آن گذشته عوارض منفی این داروهای ضد حیات را ندارد.

غرغره آویشن از صبح که شروع شود تا شب به درمان کامل عفونت گلو می‌انجامد در حالیکه استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های شیمیایی باعث مزمن شدن عفونت‌های گلو و سینوس‌ها می‌شود و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در نوزادی و پس از آن معمولاً به حساسیت‌های فصلی و به آسم منجر می‌شود و از دیدگاه طب سنتی برخورد با عفونت‌ها بوسیله آنتی‌بیوتیک‌ها در اغلب موارد مردود و محکوم به ضرر و زیان‌ و خسارت‌های جبران‌ناپذیر می‌شود.

آویشن خلط آور بوده و در رفع علائم سرماخوردگی‌های همراه با خلط سینه بسیار مفید است. همچنین استفاده از آویشن ضد سینوزیت و آنفولانزا است. آویشن ضد التهاب دهان و گلو بوده و مصرف آن باعث کاهش سرفه‌های شدید و تحریکی می‌شود، در ضمن ضد التهاب دهان و گلو بوده، مصرف آن باعث کاهش سرفه‌های شدید و تحریکی می‌شود.

نام های دیگر آویشن

در زبان کردی کرمانشاهی به «آویشن»، «جعتری» و در سایر مناطق کردنشین به آن «آنخ» یا «اَزوِه» یا «هه زوه» گفته می‌شود و در زبان ترکی به «کهلیک اوتو» و در زبان لری به خصوص در مناطق بختیاری به این گیاه «اوشوم» و (اِزبوئه) گفته می‌شود.

در زبان مردم رودبار استان گیلان به آن، «پلنگ مشک» می‌گویند و طعم دهنده اصلی غذایی به نام شامی رودباری است. یکی از گونه‌های این گیاه که در مناطق کوهستانی شمال خراسان به وفور یافت می‌شود به زبان کرمانجی «آنخ» نام دارد. گونه‌های مختلفی از آویشنیان در کوهستان‌های ایران می‌روید. در کتب طب سنتی فارسی با نام «حاشا»، «اوشن» و «صعتر الحمیر» نام برده شده‌است.

در ایران گونه‌های مختلف با اسامی محلی متفاوتی شناخته می‌شوند از جمله در همدان «آزربه»، در اطراف تهران «آویشن یا آویشم»، در طالقان «زروه»، در زبان کردی به آن «جعتری»، «آنوخ» یا «اَزوِه» می‌گویند، و در مناطق ترک‌نشین «کهلیک اوتی» یا «کاکله اوتی»، و در سایر مناطق «صعتر»، «زعتر»، «اوشن»، «اشمه کوهی»، «سی سنبر» و «سوسنبر» نامیده می‌شود.

• فارسی: آويشَن ، آبشَن، اوشَن ، آس بويه
• تركی: كَهليك اوتی
• عربی: سعتَر، صعتَر، زعتَر، عبس، اللُط ، اَبوعماره
• هندی: ساتَر ، ساتهل
• رومی: لزموش
• یونانی: صعتروس و اوريغاس
  
  

طبع و خواص عرقیات گیاهی

انواع آویشن

پراكنش آویشنیان در جهان و ايران فراوان است و در حدود ۳۵۰ گونه دارند، از جمله:

• آویشن اوراسیایی Thymus pannonicus
• آویشن پشمی Thymus pseudolanuginosus
• آویشن خزنده Thymus praecox
• آویشن زیره‌ای Thymus herba-barona
• آویشن لیمویی Thymus pulegioides
• آویشن معمولی Thymus vulgaris
• آویشن مورودر Thymus moroderi
• سوسنبر Thymus capitatus
• ثومون Thymus serpyllum

آويشن دنايی

نام علمی Thymus daenensis Celak
نام تيره نعنا Labiatae

آویشن دنایی بومی ايران است و انحصارا در ايران رويش دارد. اثرات مثبت اين گياه در درمان تينا ورسی كالر و شب ادراری كودكان گزارش شده است.

آزربِه

نام علمی Thymus kotschyanus Boiss. et Hohen
نام تيره نعنا Labiatae
نام انگليسی Kotschyan thyme

این گیاه در تركيه، ايران، عراق و قفقاز رويش دارد. نتايج اثربخشی اين گياه بر بيماران مبتلا به سندروم روده تحريك پذير طی دو مطالعه كارآزمايی بالينی بيانگر اين بوده كه علايم شايعی نظير شدت درد شكمی، نفخ، اسهال و يبوست در گروه دريافت كننده دارو به ميزان معنی داری كاهش يافته است.

آويشن كركدار

نام علمی: Boiss. et Kotschy ex Celak. syn. T
تيره: نعنا Labiatae
نام انگليسی Wild thyme

آویشن کرکدار در تركيه و ايران رويش دارد. موارد مصرف امروزی آویشن کرکدار عبارت است از كاربرد فراورده ها ی حاصل از عصاره و يا روغن فرار این گیاه برای درمان سرفه و برونشيت تاييد شده است.

آويشن شيرازی

نام علمی: Zataria multiflora Boiss
تيره: نعنائیان Labiatae
نام انگليسی: Savory, Saatar, Zataria

آویشن شیرازی تنها گونهٔ سرده Zataria در خانواده نعناعیان است که در جنوب ایران، افغانستان و پاکستان می‌روید و خواص دارویی و خوراکی ویژه‌ای دارد. این درختچه تنها گونه آویشن بومی ایران است که در اصفهان، لرستان، فارس، خوزستان، بوشهر و هرمزگان می‌روید.

خاصیت آویشن شیرازی

استفاده دمنوش آویشن شیرازی باعث رقیق شدن خون می شود و تمامی عفونت‌های ریه را از بین می‌برد. روغن فرار آویشن شیرازی اثر ضد نفخ دارد و بخور این گیاه رفع کننده علايم سرماخوردگی است.

آویشن شیرازی برای برطرف كردن نشانه‌های سرماخوردگی، برونشيت، لارنژيت، سرفه، خلط آور و احتقان مورد استفاده قرار می‌گيرند. علاوه بر اين، فراورده‌های دارويی حاصل از روغن فرار گياه آويشن شيرازی برای درمان علایم سندروم روده تحريك پذير و درمان عفونت‌های كاندی ديايی و گاردنلایی واژن مجوز توليد و عرضه به بازار دارويی دريافت كرده‌اند.

مطالبی که پس از خواندن این مطلب، به آن‌ها نیاز خواهید داشت:

خرید روغن حیوانی

طبع آلبالو چیست

طبع گلاب چیست