طبع و خواص شلغم
طبع و خواص شلغم
می‌توانید در این مطلب موارد زیر را بخوانید:
- شلغم در طب سنتی
- طبع شلغم
- ارزش غذایی شلغم
- شلغم و قوای جنسی
- مربای شلغم
- شلغم بهترین مدر گیاهی
- شلغم داروی ضد سرفه
- مضرات شلغم
- مصلح شلغم
- طرز تهیه ترشی شلغم
- طرز تهیه سوپ شلغم
شلغم چیست
شلغم در انگلیسی turnip یا white turnip نام دارد از بقولات مشهور و نوعی سبزی ریشه‌ای است به رنگ سبز و سفید یا بنفش و با برگ‌هایی ناصاف و بریدگی‌های زیاد، شلغم نه تنها از نظر ارزش غذایی و خواص معدنی‌اش ارزنده‌است، بلکه از نظر سایر ویژگی‌های غیر غذایی هم سرآمد بوده و در زمره سبزی‌های مهم شمرده می‌شود. شلغم در خانواده سبزیجاتی نظیر کلم بروکلی، کلم بروکسل، کلم برگ و خردل قرار می‌گیرد. شلغم در طب سنتی
شلجم عربی شده‌ی شلغم فارسی است که در فارسی قدیم برشاد و شیلم نیز می‌نامیدند؛ شلغم از گیاهان معروف است و دو نوع بری و بستانی دارد. شلغم بری دو نوع است که یک نوع آن غیر خوراکی است.
وقتی هوا سرد می‌شود نوع سبزیجاتی که خالق یکتا برای استفاده بشر قرار داده است نیز متفاوت می‌شود. یکی از این سبزیجات که در فصول سرد به دست می‌آید و برای تندرستان و بیماران حکم کیمیا را دارد، شلغم است.
وقتی هوا سرد می‌شود نوع سبزیجاتی که خالق یکتا برای استفاده بشر قرار داده است نیز متفاوت می‌شود. یکی از این سبزیجات که در فصول سرد به دست می‌آید و برای تندرستان و بیماران حکم کیمیا را دارد، شلغم است.
طبع شلغم
به عبارتی ساده باید بگویم که از منظر طب سنتی ایرانی طبع شلغم گرم و تر است. شلغم دارای انواع مختلفی است و بنا بر قول صاحب کتاب تحفه حکیم، نوع بری آن که به طور خودرو در زمین‌ها می‌روید دو قسم است، و نوع بستانی آن یعنی قسمی که در مزارع کشت می‌شود یک قسم است.
نوع بستانی شلغم یعنی شلغمی که در مزارع کشت می‌شود دارای طبع، طبیعت یا مزاج گرم و تر است. بنابراین بدون آن که به افعال کلی بدن ضرر و زیانی وارد کند، برای مدت طولانی قابل مصرف است.
از روش‌های مصرف شلغم برای تقویت نیروی جنسی که نعوظ را نیز قوت می‌بخشد، این است که شلغم را با خمیر می‌پوشانند و آن را در زیر آتش می‌پزند.
ارزش غذایی شلغم
شلغم کثیرالغذا است، یعنی ارزش غذایی آن زیاد است. باید دانست که برگ‌های شلغم نیز مورد مصرف قرار می‌گیرند ولی از نظر ارزش غذایی، جزو غذاهای معتدلِ صالحُ الکیموسِ قلیل الغذا هستند و ارزش غذایی بالایی ندارند.
بیخ شلغم که مانند غده زیرزمینی است نیز از نظر غذائیت، کثیرالغذاست. زیرا بعد از عمل هضم، خلط خون بسیاری از آن حاصل می‌شود، بر خلاف برگ آن که خلط خون کمی تولید می‌کند. از خاصیت‌های متفاوت در برگ و بیخ شلغم، هم کسانی که نیازمند تولید خلط خون زیاد هستند- مانند ناقهین- و هم کسانی که نیازمند خلط خون کم هستند- مانند افراد مبتلا به امتلای خونی- می‌توانند به ویژه در سرماخوردگی‌ها استفاده کنند.
بیخ شلغم که مانند غده زیرزمینی است نیز از نظر غذائیت، کثیرالغذاست. زیرا بعد از عمل هضم، خلط خون بسیاری از آن حاصل می‌شود، بر خلاف برگ آن که خلط خون کمی تولید می‌کند. از خاصیت‌های متفاوت در برگ و بیخ شلغم، هم کسانی که نیازمند تولید خلط خون زیاد هستند- مانند ناقهین- و هم کسانی که نیازمند خلط خون کم هستند- مانند افراد مبتلا به امتلای خونی- می‌توانند به ویژه در سرماخوردگی‌ها استفاده کنند.
شلغم و قوای جنسی
شلغم، مهیّج باه است. میل جنسی یا به اصطلاح امروزی لیبیدو یکی از ارکان توانایی‌های جنسی به شمار می‌رود. چنانچه این عامل در کسی کاهش یابد او را به نوعی ناتوانی جنسی مبتلا می‌کند. برخی مواد خوراکی هستند که میل جنسی را در افراد افزایش می‌دهند. حکما به این امر تهییج قوه باه می‌گویند. شلغم به خصوص بیخ آن در این دسته از خوراکی‌ها قرار دارد.
یکی از شیوه‌های مصرف شلغم برای تهییج قوه باه، مصرف مربای شلغم است. مربای شلغم که بسیار لذیذ و خوشمزه است، یک فرآورده غذایی مناسب برای تهییج نیروی جنسی در هر دو جنس مرد و زن است.
مربای شلغم
مربای شلغم را می‌توان به عنوان صبحانه یا دسر بعد از هر غذا میل کرد. از ویژگی‌های مربای شلغم این است که مانند شلغم خام، نفاخ نیست و به همین دلیل همه افراد حتی کسانی که دچار نفخ معده هستند نیز می‌توانند از آن استفاده کنند. روش دیگری که برای مصرف شلغم به عنوان تقویت کننده قوه باه سفارش شده است مخلل شلغم یا ترشی شلغم است. ویژگی مخلل یا ترشی شلغم این است که می‌توان همواره آن را به عنوان چاشنی با غذاها خورد.
شلغم پخته
از دیگر روش‌های مصرف شلغم برای تقویت نیروی جنسی که نعوظ را نیز قوت می‌بخشد، این است که شلغم را با خمیر می‌پوشانند و آن را در زیر آتش می‌پزند. پختن شلغم به این روش از این رو دارای مزیت است که رطوبات فضلیه موجود در شلغم را به کلی تحلیل نمی‌برد، زیرا خمیر از تحلیل رفتن کامل آن جلوگیری می‌کند. ولی اشکال این نوع روش پخت، آن است که به این ترتیب شلغم، قلیل النضج و جشاء آور می‌شود یعنی سبب بروز آروغ در فرد می‌شود. زیرا خمیر مانع از تحلیل ریاح شلغم می‌شود. با این وجود، شلغمی که به این روش پخته می‌شود، در تقویت باه، از مخلل شلغم قوی تر است.
شلغم با افزایش میزان ادرار به دفع فضولات بدن کمک می‌کند، زیرا شلغم یک تحریک کننده ترشح ادرار است.
شلغم بهترین مدر گیاهی
شلغم، مدرّ بول و مفتت حصات یعنی افزایش دهنده ادرار و خردکننده سنگ‌های کلیه است. شلغم با افزایش میزان ادرار به دفع فضولات بدن کمک می‌کند، زیرا شلغم یک تحریک کننده ترشح ادرار است. کلیه مدرات بول را در بیماری سنگ کلیه و مثانه تجویز می‌کنند.
برای این منظور یک روش این است که شلغم را رنده می‌کنند و کمی فلفل سیاه به خاطر اصلاح نفخ ناشی از شلغم به آن اضافه و میل می‌کنند. این عمل بسته به نوع سنگ و مقدار حجم سنگ و با توجه به مکان سنگ باید انجام شود. بنابراین برای این منظور بهتر است با مشورت پزشک معالج از شلغم استفاده شود.
شلغم داروی ضد سرفه
شلغم رفع کننده سرفه و ملین طبع و سینه است. کسی که می‌خواهد از شلغم به عنوان داروی ضدسرفه و نرم کننده سینه استفاده کند، می‌تواند مقداری شلغم را بعد از شستن خرد کند و در آب بجوشاند تا کاملاً پخته شود. سپس از این طبیخ به مرور میل کند.
این طبیخ شلغم فوق العاده مفید سینه است. طبیخ شلغم دفع نفث(خلط سینه) را تسهیل می‌کند، سرفه را آرام می‌کند و برای درمان سرماخوردگی دارویی کارساز است. همچنین می‌توان شلغم را به صورت شربت تهیه کرد. برای تهیه شربت شلغم باید آب آن را با هم وزنش شکر روی حرارت ملایم پخت تا به قوام شربت رسد. از این شربت روزانه ۳ تا ۵ قاشق غذاخوری میل شود. این شربت مانند طبیخ شلغم که بیان شد برای زکام سرماخوردگی و حتی درد لوزتین و ورم آنها بسیار مفید است.
این طبیخ شلغم فوق العاده مفید سینه است. طبیخ شلغم دفع نفث(خلط سینه) را تسهیل می‌کند، سرفه را آرام می‌کند و برای درمان سرماخوردگی دارویی کارساز است. همچنین می‌توان شلغم را به صورت شربت تهیه کرد. برای تهیه شربت شلغم باید آب آن را با هم وزنش شکر روی حرارت ملایم پخت تا به قوام شربت رسد. از این شربت روزانه ۳ تا ۵ قاشق غذاخوری میل شود. این شربت مانند طبیخ شلغم که بیان شد برای زکام سرماخوردگی و حتی درد لوزتین و ورم آنها بسیار مفید است.
مضرات شلغم
استفاده از مواد غذایی در حد اعتدال و مناسب با نیاز بدن، برای بدن مفید است و مصرف بیش از حد هر نوع ماده غذایی برای سلامتی می‌تواند مضر باشد. شلغم نیز یکی از مواد غذایی است که استفاده به اندازه آن برای سلامتی مفید است ولی باید در مصرف آن زیاده روی نشود. با این احوال تنها زیانی که برای شلغم ذکر شده است، یکی، نفّاخ بودن آن و دیگری، دیر هضم بودنش است.
مصلح شلغم چیست
مصلحات یعنی دفع زیان کننده‌های شلغم: حکما، برای رفع مضرات شلغم، زیره و شیرینی‌ها را به عنوان مصلحات شلغم بیان کرده‌اند. بنابراین اگر همراه شلغم یا روی شلغم زیره پاشیده شود یا با شیرینی میل شود، دچار مضرات آن نخواهد شد.
ترشی شلغم
ترشی شلغم لطیف کننده رطوبت‌های بدن، مقوّی روده‌ها، محرک قوای جنسی و بی نفخ است. زیرا در اثر ماندن در سرکه، باد یا ریاح آن تحلیل رفته و خاصیت جلادهندگی آن بیشتر می‌شود.
طرز تهیه ترشی شلغم
مقدار دلخواه شلغم نازک و بی ریشه را بشویند و به قطعات دلخواه ببرند و داخل ظرف شیشه‌ای بریزند. سرکه انگوری خانگی بسیار تند (به مقدار کافی) و به دلخواه خردل یا سایر چاشنی ها را (به مقدار کم) به آن اضافه کنند. در ظرف را ببندند و بگذارند برسد. چنانچه بخواهند بسیار جالی و مقطع اخلاط لزج و غلیظ شود باید ادویه جالیه و مقطعه بر آن اضافه کنند.
طرز تهیه سوپ شلغم
سوپ شلغم از دسته سوپ‌های پیشگیری کننده از سرماخوردگی است که بیشتر برای تقویت سیستم ایمنی تهیه می‌شود. سوپ شلغم علاوه بر اینکه طعم بسیار خوبی دارد به عنوان داروی ضدسرفه شناخته می‌شود، همچنین رفع کننده سرفه و نرم کننده سینه است.
با مقدار موادی که در این دستور آشپزی برای شما آورده‌ایم می‌توانید برای ۴ نفر سوپ شلغم بپزید. در صورتی که می‌خواهید مقدار کمتر یا بیشتری سوپ شلغم تهیه کنید کافیست مقدار مواد را کمتر یا بیشتر کنید.
با مقدار موادی که در این دستور آشپزی برای شما آورده‌ایم می‌توانید برای ۴ نفر سوپ شلغم بپزید. در صورتی که می‌خواهید مقدار کمتر یا بیشتری سوپ شلغم تهیه کنید کافیست مقدار مواد را کمتر یا بیشتر کنید.
- هویج ۳ عدد
- آب مرغ ۲ لیوان
- شلغم ۲۵۰ گرم
- جعفری ۵۰ گرم
- جو پرک نصف لیوان
- کرفس ۱۰۰ گرم
- لیمو ترش ۲ عدد
- نمک و فلفل سیاه به میزان لازم
برای شروع آب مرغ را در قابلمه بریزید، روی حرارت ملایم قرار داده و آرام جو پرک را به آن اضافه کنید، اجازه دهید ۱۵ الی۲۰ دقیقه جو پرک در آب مرغ بپزد. (در قابلمه را نبندید، زیرا ممکن است جو سر برود.) حالا هویج‌ها را رنده کنید و یا روی تخته، نگینی خرد کنید، کرفس را هم روی تخته خرد کنید.
حالا هویج و کرفس خرد شده را به مواد داخل قابلمه اضافه کنید و مقداری فلفل را به ترکیبات اضافه کنید. شلغم‌ها را نیز روی تخته نگینی کنید و به محتویات داخل قابلمه اضافه کنید. صبر کنید تا این مواد با حرارت کم خوب پخته شده و به قوام سوپ برسد. هر وقت شلغم‌ها نرم شد، وقت اضافه کردن جعفری است، ۱۰ دقیقه بعد از اضافه کردن جعفری سوپ شلغم ما آماده است. نوش جان
منبع: بخش عمده این نوشته برگرفته از کتاب داروهای آبدست طبیب در مکتب طب ایرانی تالیف استاد محمد عبادیانی است.
نظرات بازدیدکنندگان