زیتون برای چی خوبه؟ طبع زیتون چیه؟
زیتون هزاران سال است که میوه‌ای دوست داشتنی بوده و تاریخچه آن به تمدن‌های باستانی مانند یونانی‌ها، مصری‌ها و رومی‌ها باز می‌گردد. این میوه‌ی کوچک بیضی شکل جزء اصلی بسیاری از غذاهای مدیترانه‌ای است و به دلیل طعم متمایز و فواید بیشماری که دارد برای اکثر مردم دنیا شناخته شده است.
از نقش آن در سنت‌های آشپزی گرفته تا جایگاه آن در دنیای سلامت و تندرستی، زیتون تاریخ غنی و جذابی دارد که توجه علاقه‌مندان به غذا و افراد آگاه به سلامت را به خود جلب کرده است. در این مطلب، زیتون را از زوایای مختلف از جمله تاریخچه، ارزش غذایی و خواص آن در طب سنتی بررسی خواهیم کرد و مروری جامع بر این میوه همه کاره و دوست داشتنی خواهیم داشت.
عنواین مهمی که در این مطلب می‌خوانید:
- خواص زیتون
- ارزش غذایی زیتون
- زیتون برای معده
- زیتون برای کبد چرب
- طبع زیتون
تاریخچه زیتون به دوران باستان برمی‌گردد و شواهدی مبنی بر کشت آن به بیش از 7000 سال پیش می‌رسد. اعتقاد بر این است که منشاء زیتون در شرق مدیترانه است، جایی که برای اولین بار توسط تمدن‌های اولیه مانند فنیقی‌ها کشاورزی شکل گرفت. زیتون نقش مهمی در رژیم غذایی مدیترانه‌ای داشت و کشت آن در سراسر منطقه گسترش یافت. همچنین زیتون به طور گسترده تجارت می‌شد و روغن زیتون به کالای مهم دنیای باستان تبدیل شده بود.
در یونان باستان، زیتون را مقدس می‌دانستند و در مراسم‌های مذهبی از آن استفاده می‌کردند. یونانیان بر این باور بودند که الهه آتنا درخت زیتون را به مردم آتن هدیه داد و این درخت نماد خرد، صلح و رفاه شد.
در دوران امپراطوری روم، زیتون به طور گسترده‌تری کشت شد و به روش‌های مختلفی از جمله به عنوان منبع روغن برای چراغ‌ها و به عنوان یک عنصر کلیدی در پخت و پز استفاده می‌شد. رومی‌ها همچنین تکنیک‌های جدیدی را برای کشت زیتون معرفی کردند، مانند پیوند زدن و هرس کردن، که به افزایش محصول کمک می‌کرد.
با گسترش مسیحیت، زیتون همچنان نقش مهمی در مراسم مذهبی داشت. شاخه‌های زیتون به عنوان نماد صلح و روغن آن در مراسم تعمید و مسح استفاده می‌شد.
امروزه زیتون هنوز بخش مهمی از غذاهای مردم اروپا است و در بسیاری از نقاط جهان کشت می‌شود. همچنین به اشکال و در طیف وسیعی از غذاها از سالاد گرفته تا سس پاستا استفاده می‌شود. زیتون تاریخی غنی و جذاب دارد که نشان دهنده جذابیت و تطبیق پذیری پایدار آن با زندگی انسان است.
زیتون چیست؟
زیتون به انگلیسیOlive و با نام علمیOlea europaea شامل تقریباً ۲۰ گونه درختان کوچک از خانواده زیتونیان است. درخت زيتون گياهی است متعلق به تیره اولئاسه، دارای برگ‌های كوچک و يكپارچه كه روبروی يكديگر قرار گرفته‌اند و هميشه سبز می‌باشند. استفاده غذایی ودارويی آن غالبا ازقسمت‌های ميوه، برگ و پوست آن است.
البته هسته و حتي شاخه و صمغ آن هم مصرف درماني دارند. ميوه زیتون حاوي پتاسيم بسيار بالا و عناصر معدني مهمی چون كلسيم، فسفر، منيزيوم و آهن مي‌باشد كه اثر محافظتی بر روی قلب و عروق و حفظ سلامت بدن دارد.
تخمین دقیق زمانی که زیتون از حالت وحشی خارج شد و تحت کنترل کشاورزان درآمد و به صورت میوه‌ی باغی مورد استفاده قرار گرفت، ممکن نیست. معروف‌ترین گونه شناخته شده این گیاه، زیتون اروپایی است که از دوران باستان برای تهیه روغن زیتون و نیز برای خوردن خود میوه آن کاربرد داشته‌است (که در حالت طبیعی تلخ است و باید در معرض تخمیر طبیعی قرار گیرد یا به منظور قابل خوردن شدن، آن را در آب نمک بخوابانند).
از دیدگاه پرورش‌دهندگان مدرن، تنوع زیتون‌های شناخته شده بسیار زیاد است. فقط در ایتالیا حداقل ۳۰۰ گونه وجود دارد اما تعداد کمی از آنها تا حد مناسبی رشد می‌کنند. گونه‌های اصلی ایتالیا Leccino , Frantoio و Carolea هستند.
خواص زیتون
زیتون دارای چندین ویژگی منحصر به فرد است که آن را از سایر میوه ها متمایز می کند و آن را به غذایی متمایز تبدیل می کند:
غنی از چربی غیراشباع: زیتون سرشار از چربی‌های غیراشباع، به ویژه اسید اولئیک است. این نوع چربی برای سلامت قلب بسیار مفید هستند و با فواید سلامتی مختلفی مانند کاهش التهاب و بهبود سلامت قلب مرتبط هستند.
سرشار از آنتی اکسیدان: زیتون حاوی انواع آنتی اکسیدان از جمله ترکیبات فنلی مانند هیدروکسی تیروزول و اولئوروپئین است. این آنتی اکسیدان‌ها با فواید سلامتی متعددی از جمله کاهش استرس اکسیداتیو، محافظت در برابر بیماری‌های مزمن و داشتن خواص ضد التهابی مرتبط هستند.
منبع آهن و ویتامین E : زیتون منبع آهن است که برای تولید گلبول‌های قرمز خون و افزایش متابولیسم بسیار مهم است. همچنین دارای مقادیر مناسبی از ویتامین E است.
تطبیق پذیری در آشپزی: زیتون به طور گسترده در غذاهای مدیترانه‌ای استفاده می‌شود و طعم و بافت منحصر به فردی را به غذاهای مختلف اضافه می‌دهد. آنها را می‌توان به تنهایی به عنوان یک میان وعده مصرف کرد یا در سالاد، پاستا، پیتزا و بسیاری از غذاهای دیگر استفاده کرد و طعم متمایز ایجاد کرد.
تخمیر و پخت: زیتون اغلب قبل از مصرف پخته یا تخمیر می‌شود. این فرآیند به کاهش تلخی طبیعی آن کمک می‌کند و طعم آنها را بهبود می‌بخشد. روش‌های مختلف پخت و تخمیر می‌تواند منجر به تولید طیف وسیعی از زیتون‌ها با طعم‌ها و بافت‌های متفاوت شود.
ماندگاری طولانی: زیتون به دلیل اسیدیته طبیعی و فرآیند پخت یا تخمیر، ماندگاری طولانی دارد. این امر باعث می‌شود به یک ماده مفید و بادوام تبدیل شود که می‌تواند برای مدت طولانی بدون فاسد شدن نگهداری شود.
این خواص منحصر به فرد به محبوبیت و ارزش غذایی زیتون کمک می‌کند و آن را به یک مکمل همه کاره و سالم برای یک رژیم غذایی متعادل تبدیل می‌کند.
ارزش غذایی زیتون
زیتون یک غذای مغذی با هزاران خواص است. زیتون حاوی 115 تا 145 کالری در هر 3.5 اونس (100 گرم) یا حدود 59 کالری برای 10 زیتون است. در اینجا اطلاعات تغذیه ای 100 گرم (3.5 اونس) زیتون را ملاحظه می‌فرمایید:
• کالری: 116
• چربی: 11 گرم
• سدیم: 735 میلی گرم
• کربوهیدرات: 6 گرم
• فیبر: 3.2 گرم
• شکر: 0 گرم
• پروتئین: 0.8 گرم
• آهن: 3.3 میلی گرم (18 درصد از ارزش روزانه)
• کلسیم: 88 میلی گرم (9٪ از ارزش روزانه)
• مس: 0.3 میلی گرم (13٪ از ارزش روزانه)
زیتون برای چی خوبه؟
زیتون یک میوه خوشمزه و سرشار از مواد مغذی است. این میوه کوچک غنی از چربی‌های سالم، آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. به عنوان مثال، چندین تحقیق نشان داده‌اند که مصرف روزانه زیتون یا روغن زیتون می‌تواند به کاهش خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، افزایش سلامت مغز و کاهش خطر بروز بیماری‌های مربوط به افزایش سن، از جمله بیماری آلزایمر، کمک کند. همچنین، زیتون می‌تواند به بهبود کنترل قند خون، کاهش التهابات، بهبود عملکرد گوارشی و حفظ سلامت پوست کمک کند. در کل، زیتون یک میوه سالم و مفید است که می‌تواند به بهبود سلامت عمومی کمک کند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که این میوه مفید را به عنوان یک بخش از رژیم غذایی خود در نظر بگیرید.
زیتون برای معده
زیتون فواید متعددی برای معده و دستگاه گوارش دارد. حاوی مقدار مناسبی فیبر غذایی است که برای حفظ حرکات روده سالم و ضروری است. چربی‌های سالم موجود در زیتون می‌تواند به تحریک تولید آنزیم‌های گوارشی کمک کند و در نتیجه هضم و جذب مواد مغذی از غذا را افزایش دهد.
درضمن منبع خوبی از چربی‌های سالم و آنتی‌اکسیدان‌ها است که می‌تواند با کاهش التهاب و محافظت از پوشش مری، از ابتلا به بیماری رفلاکس جلوگیری کند. حاوی ترکیبات ضد التهابی مانند اولئوروپئین است که به کاهش التهاب در سیستم گوارشی و بهبود سلامت کلی روده کمک کند. همچنین حاوی ترکیبات ضد میکروبی است که می تواند به مبارزه با باکتری های مضر مانند هلیکوباکتر پیلوری کمک کند.
به طور کلی، گنجاندن زیتون در رژیم غذایی می تواند فواید زیادی برای معده و سیستم گوارش شما داشته باشد. با این حال، توجه به این نکته ضروری است که مصرف بیش از حد زیتون یا روغن زیتون می تواند منجر به ناراحتی های گوارشی شود، بنابراین بهتر است آن را در حد اعتدال مصرف کنید.
زیتون برای کبد چرب
این میوه اعجاب انگیز حاوی ترکیباتی با خواص ضد التهابی است که به کاهش التهاب در کبد کمک می‌کند، آنتی اکسیدان‌های موجود در آن می‌توانند به محافظت از سلول‌های کبد در برابر آسیب ناشی از استرس اکسیداتیو کمک کنند.
چربی‌های سالم از جمله اسیدهای چرب تک غیراشباع و چند غیر اشباع، عملکرد کبد را بهبود می‌بخشد و تجمع چربی در کبد را کاهش می دهد. مصرف زیتون یا روغن زیتون به کاهش سطح کلسترول و تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند،
به طور کلی، ترکیب زیتون و روغن زیتون در یک رژیم غذایی متعادل و سالم برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب مفید است. با این حال، مهم است که توجه داشته باشید که تغییرات رژیم غذایی به تنهایی کافی نیست و حتما باید با یک متخصص برای یک برنامه درمانی جامع مشورت کنید.
خوردن زیتون همراه غذا
خوردن زیتون همراه با غذا بسته به نحوه مصرف و وضعیت سلامتی فرد می‌تواند مفید و مضر باشد. از یک طرف، زیتون یک غذای مغذی است که می‌تواند طعم ویژه‌ای به یک وعده غذایی اضافه کند. از سوی دیگر، مصرف بیش از حد زیتون یا افزودن مقادیر زیادی روغن زیتون به یک وعده غذایی می‌تواند منجر به مصرف بیش از حد کالری و افزایش وزن شود. علاوه بر این، برخی از افراد ممکن است به زیتون حساسیت داشته باشند یا در هضم آن مشکل داشته باشند، که این امر می‌تواند باعث ناراحتی گوارشی و سایر مشکلات سلامتی شود.
توجه داشته باشید که زیتون سرشار از سدیم است و برای افراد مبتلا به فشار خون بالا یا سایر مشکلات قلبی عروقی مضر است. بنابراین توصیه می‌شود زیتون را در حد اعتدال مصرف کنید و در صورت نیاز گزینه های کم نمک را در نظر بگیرید.
به طور خلاصه، خوردن زیتون همراه با غذا می‌تواند یک مکمل سالم و خوش طعم به یک وعده غذایی باشد، اما مهم است که آن را در حد اعتدال مصرف کنید و عوامل سلامت فردی را در نظر بگیرید.
زیتون در طب سنتی
حكما به دو نوع درخت زيتون بستاني و بري اشاره نموده‌اند، نوع بستاني آن داراي درختي بزرگتر و با برگ‌هاي درشت‌تر و آبدارتر مي‌باشد. میوه زيتون خام در ابتداي رشد، بسيار عفص است اما با گذشت زمان رسيده و شيرين مي‌شود.
بهترين زيتون، سبز رسيده آن است كه در آب نمك پرورده باشند و همراه غذا خورده شود نه قبل و نه بعد از آن، که در این صورت مقوي معده و اشتها آور است، ولی از طرفي موجب يبوست، بي خوابي و لاغري مي‌شود. قابل ذكر است كه ابن سینا در قانون اشاره دارد، خوردن ميوه زيتون بدن را از آسيب سرما حفظ مي‌كند. هم زيتون خام و هم زیتون رسیده، هضم سخت دارند ولي زيتون نارس هضم سخت تري دارد، اما زيتون سركه انداخته، هضم بهتري از سايرين دارد.
برگ زيتون جويده شده، وقتي روي زخمهاي داخل دهان و آفت دهاني گذاشته شود سبب از بين رفتن آنها مي‌شود. عصاره برگ زيتون دربيماري‌هاي چشمي هم كاربرد دارد از جمله اينكه اگر به صورت قطره در چشم چكانده شود جهت زخمهاي داخل چشم و همچنين ورم‌هاي چشمي مفيد است.
سرمه کشیدن با صمغ درخت زيتون نيز جهت بيماري تاری ديد و جلا دادن چشم و از بین بردن زخمهاي چركين چشمي و بيماري سفیدی قرنیه مفید است. همچنین صمغ آن جهت درمان سرفه‌هاي مزمن و بلغمی و دفع رطوبات زخم‌ها و نيز همراه با مرهم جهت رويانيدن گوشت استفاده مي‌شود.
در بررسي موارد درماني ذكر شده در آثار حكما، به نظر مي‌رسد عمده‌ترين مصارف درماني زيتون در بيماري‌هاي گوارشي، مسموميت زدايي، بيماري‌هاي دهان و دندان، بيماري‌هاي التهابی پوست و تقويت سيستم ايمني بدن باشد. از طرفي نقش زيتون و روغن آن در رفع مسموميت‌هاي گوارشي و حتي سم عقرب و دفع ساير سموم آزار دهنده بدن انسان نيز قابل توجه مي‌باشد.
طبع زیتون
زیتون یک میوه گرمسیری است که آب و هوای گرم و مرطوب را دوست دارد. جالب است بدانید که طبع میوه زیتون در صورتی که کاملا رسیده باشد، گرم و خشک به عبارت دقیق‌تر در اول گرم و در دوم خشك است ولی زیتون نارس سرد و خشک است.
زیتون در مخزن الادویه
در کتاب مخزن‌الادویه، از کتاب‌های مهم در مورد داروها و واژگان پزشکی سنتی به زبان فارسی درباره برنچ چنین آمده: سريع الاستحاله به سودا و صفرا است و تازه و ياقوتي رنگ آن مُرخي معده و مغثي و بهترين زیتون سبز رسيده آن است كه در آب نمك پرورده باشند و با طعام خورده شود نه قبل و نه بعد از غذا، پس در اين وقت مقوى معده و دابغ آن و مشهي و حابس طبع و مبهي و مورث بيخوابي و لاغرى است.
مصلح آن مغز كردكان(گردو) و بادام و روغن‌ها و سركه است. مضر شش است و مصلح آن عسل و مداومت در مصرف آن محرق اخلاط است. مصلح آن شيريني‌ها است. ضماد آن جهت رفع سبوسۀ سر و ضماد نارس آن جهت سوختگي آتش و طلاى دانۀ آن با پيه و آرد گندم جهت برص ناخن و بخور سياه رسيدۀ آن با دانه جهت ربو و امراض شش نافع است.
ضماد برگ آن جهت غرب چشم و اورام حاره و التيام پوست منغعت دارد. طلای آن جهت اسهال و خائيدن آن جهت قلاع دهان و ضماد پختۀ آن با آب‌غوره به حدى كه به قوام عسل رسد جهت دندان كرم خورده و ريزانيدن آن و مضمضه به آب طبيخ آن جهت درد دندان كرم خورده مفید است.
آشاميدن مطبوخ آن در شراب جهت نقرس و مفاصل و حقنه به آب مطبوخ آن جهت قروح باطني و مقعده و رحم و عصارۀ آن بافعال مذكوره مانند برگ آن است و حمول آن جهت قطع سيلان رحم و نزف الدم آن نافع است.
ضماد خام آن جهت برآمدكي حدقه و قطع ريختن مواد به چشم و تاكل پلك آن نافع است. چون مغز دانۀ آن را با پيه و آرد بياميزند و بر برص ناخن گذارند زائل سازد و بيخ درخت آن را چون با قدرى برگ آن بجوشانند و بدان مضمضه نمايند جهت تسكين درد سر و نطول آن جهت زكام و تحليل رطوبات و بخار آن جهت اخراج رطوبات دماغي از بيني بغايت مؤثر و تعليق بيخ آن بالخاصيت جهت سم عقرب مجرب است.
چون شاخ‌هاى باريك و برگ تازۀ آن را در كوزه كنند و در كوره‌ی كوزه گرى گذارند تا بسوزد پس از كوزه برآورده شراب بر آن بپاشند و بار ديگر بسوزانند اما نه به آن حد كه رماد گردد بلكه احراق كمي يابد گويند در جميع افعال قويتر از توتيا است.
رماد برى آن با سركه جهت عرق النسا بر بالاى عرقوب از جانب وحشي بقدر چهار انگشت جهت قرحه نمودن موضع آن و رفع آن علت از مجربات است و ضماد مدقوق برك شاخ اقسام زيتون را نيز درين امر مجرب دانسته‌اند.
نظرات بازدیدکنندگان