خواص و مضرات هندوانه
خواص و مضرات هندوانه
هندوانه گرما را برطرف می‌کند و بهترین میوه تابستانی برای گرم مزاجان است. اما هندوانه با تمامی خواصی که دارد، خوردنش برای برخی از افراد مضر است. همچنین از منظر مکتب طب سنتی ایرانی هندوانه، تولید کننده خون رقیق است.
در این مطلب کامل که از منظر طب ایرانی تنظیم شده به خواص هندوانه، طبع هندوانه، مضرات هندوانه و مصلح هندوانه خواهیم پرداخت. پس تا پایان مطلب باما همراه باشید:
می‌توانید در این مطلب موارد زیر را بخوانید:
- خواص هندوانه
- هندوانه برای چه کسانی مناسب است
- بهترين زمان خوردن هندوانه
- طبع هندوانه گرم است یا سرد
- مضرات هندوانه
- مصلح هندوانه
- هندوانه برای چه کسانی مضر است
- میزان قند هندوانه چقدر است
هندوانه چیست
خربوزه هندی، معروف به هندوانه نوعی با نام علمی Citrullus lanatus بوته و میوه از تیرهٔ کدوییان و دستهٔ صیفی‌جات است که در جالیز رشد می‌کند و منشأ آن آفریقای جنوبی است. هندوانه به زبان انگليسی Watermelon در زبان رومی بِطیخ هندی در زبان عربی بطيخ أحمر و در زبان هندی تَربوزَ نام دارد.
گیاهی بزرگ، پهن و یک ساله و یک پایه که ساقهٔ خزنده و برگ‌های پهن و کرک‌دار با بریدگی‌های عمیق و گل‌های سفید یا زرد دارد. آن را به خاطر میوه درشت خوردنی‌اش می‌کارند که نوع خاصی از سته با پوستی ضخیم و بدون هیچ تقسیم‌بندی است.
گوشت آن شیرین و آبدار معمولاً به رنگ قرمز پررنگ یا صورتی است. گاهی‌اوقات هم گوشت آن به رنگ نارنجی، زرد یا سفید است. دانه‌های زیادی دارد که ممکن است سفید و نرم یا سیاه و سخت باشند.
هندوانه برای کسانی که خون غلیظ دارند، بسیار مناسب است.
خواص هندوانه در طب سنتی
هندوانه در اصل میوه‌ای تابستانی با خواص منحصر به فرد است و خواص کلی آن از منظر مکتب طب سنتی ایرانی عبارت است از اینکه هندوانه، مولد خون رقیق است. بنابراین برای کسانی که خون غلیظ دارند، مناسب است. هندوانه مولد بلغم شیرین است که برای تعدیل مزاج بدن بسیار مفید است. هندوانه در کل یک رطوبت دهنده مناسب است و در صورت توجه و رعایت آنچه در بخش مضرات هندوانه آمده است، می توان آن را برای مدت طولانی بدون دغدغه مصرف نمود.
خوردن هندوانه بلافاصله پس از خوردن غذا باعث فساد هضم می‌شود.
بهترین زمان خوردن هندوانه
خوردن هندوانه در شب مناسب است یا صبح؟ هندوانه یار خوشمزه روزهای گرم است. اما شاید بهتر باشد بدانیم که چه زمانی برای خوردن هندوانه مناسب تر است تا به بدن آسیبی نرسانیم و برای آن که از خواص هندوانه بیشترین استفاده و کم ترین ضرر را ببریم لازم است، بدانیم که بهترین اوقات مصرف یا زمان مناسب خوردن آن چه وقتی است. حکما، اعتقاد دارند که بهترین وقت خوردن هندوانه، بین دو وعده غذایی است.
بهترین وقت خوردن هندوانه، بین دو وعده غذایی است.
منظور از این جمله آن است که وقتی غذای اول از معده عبور کرده باشد، بهترین وقت خوردن هندوانه است. زیرا خوردن هندوانه بلافاصله پس از خوردن غذا باعث فساد هضم می‌شود، که از تبعات آن در معده، رفلاکس یا درد دل است. همچنین ناشتا خوردن هندوانه مضر است به خصوص زمانی که هوا گرم و عطش، بسیار غالب باشد.
طبع هندوانه چیست
طبع هندوانه چیست؟ طبع هندوانه از نظر طب سنتی ایرانی سرد و تر است، گرما را برطرف می‌کند و بهترین میوه تابستانی برای گرم مزاجان است چراکه هندوانه موجب تسکین تیزی خلط صفرا و تسکین تشنگی می‌شود.
در منابع مستند طب ایرانی هندوانه دارای مزاج یا طبیعتی در اول درجه‌ی دوم، سرد و در آخر آن، تر دانسته شده، یعنی در کلامی خلاصه‌تر طبیعت یا طبع هندوانه سرد و تر است.
بهترین نوع هندوانه
هندوانه از نظر رنگ دارای انواعی است: زرد عسلی، زرد نباتی و سرخ که ممکن است دارای تخم هایی به رنگ سیاه، سرخ یا ابلق باشد. بهترین نوع هندوانه، رسیده شیرین شاداب شکننده بی ریشه است، سوالی که بسیار پرسیده می‌شود این است که آیا رنگ هندوانه مهم است؟
خیر، تنها صفاتی از قبیل رسیده بودن، شیرینی، شکنندگی و بی ریشه بودن مهم است. زیرا این صفات نشان دهنده کمال رشد ترکیبات هندوانه است. به طور کلی مهم است که میوه هنگامی که به بوته اش وصل است، پخته و کامل شود. زیرا تنها در این صورت واجد خواصی – اعم از افعال کلی و افعال جزیی – که حکما برای آن ذکر کرده اند، خواهد شد.
هندوانه برای چه کسانی مناسب است
هندوانه دشمن کدام مزاج است؟ هندوانه برای تعدیل مزاج افرادی که در معده و کبدشان صفرا تولید می شود، بسیار مناسب است. به خصوص برای افرادی که صفرای تولید شده در معده شان از نظر کیفیت، ردیء(نامناسب و بیماریزا) و از جهت کمیت، زیاد است.
همچنین استفاده از هندوانه برای تعدیل مزاج افرادی که دارای بدنی لاغر، خشک و مزاجی گرم اند، به مراتب بهتر از تعدیل مزاج آنان به وسیله ترشی ها و مقطعات است. زیرا در استفاده از ترشی ها برای تعدیل مزاج، احتمال بروز ضعف در عصب معده وجود دارد؛ در حالی که در تعدیل مزاج به وسیله هندوانه این احتمال وجود ندارد.
هندوانه برای چه کسانی مضر است
هندوانه با کدام مزاج سازگار نیست؟ خوردن هندوانه برای افراد سرد مزاج و کسانی که دارای معده سرد هستند، مضر است. زیرا هندوانه سبب ازدیاد سردی در بدن یا معده می شود و خطر ضعف هاضمه را به دنبال دارد.
ضعف هاضمه نیز به نوبه خود مسبب بسیاری از بیماری ها به خصوص ضعف نیروی جنسی و درد مفاصل در افراد سرد مزاج است. همچنین پرهیز از خوردن هندوانه، آلو و زردآلو و امثال آن برای کسانی که ضعف معده دارند و زنان شیرده و اصفال مضر است. آروغ ترش مزه، سنگینی معده و کمی اشتها از نشانه‌های ضعف معده است.
مضرات هندوانه
هندوانه با تمامی خواصی که دارد، خوردنش برای برخی از افراد مضر است و دارای مضرات متعدد می‌باشد. کسانی که در سِپُرز یا طحالشان مشکلی دارند در مصرف هندوانه باید احتیاط کنند.
این افراد چنانچه بعد از خوردن هندوانه در سمت چپ شکمشان ( محل طحال ) احساس نفخ یا درد کنند، یا نوعی تیرگی در رنگ بدنشان مشاهده نمایند، یا در صُلبیه یعنی سفیدی چشمانشان کدورت و تیرگی ایجاد شود؛ باید بدانند که هندوانه برای آنها مضر و زیانبخش است.
بر این اساس، این افراد باید از مصرف هندوانه خودداری کنند، در غیر این صورت نه تنها نفعی نمی برند بلکه دچار زیان و مضرات هندوانه می شوند.
تذکر: چنانچه هندوانه را همراه شکر مصرف کنید. تبرید یعنی سردی رسانی هندوانه را افزایش داده‌اید، چراکه مصرف هندوانه همراه شکر باعث افزایش کیفیت سردی هندوانه خواهد شد.
مصلح هندوانه چیست
افراد سرد مزاج باید از خوردن هندوانه خودداری کنند یا برای رفع سردی هندوانه حتما آن را با یکی از مصلحاتش میل کنند. گلقند، عسل، قند و... مصلح هندوانه هستند. باید از مصلح بهره برد تا مضرات ناشی از مصرف هندوانه را به حداقل رساند.
باز هم توصیه می‌کنم این دسته از افراد لازم است به دقت، علایم گفته شده را در خود مورد بررسی قرار دهند تا در صورت مشاهده فورا مصرف هندوانه را ترک کنند و به درمان ضررهای ناشی از مصرف هندوانه اقدام کنند.
هندوانه ضد صفرا است
در مواردی که خلط خون دچار حرارت شود که به تعبیری "به جوش آمدن خون" گفته می شود. در چنین مواردی مصرف هندوانه باعث تسکین جوشش و حرارت خلط خون می شود.
زیرا هرچه که دارای طبیعت سرد باشد، ضد حرارت است، مانند تخم کاسنی، تخم کاهو، تخم گشنیز، گل سرخ، آب لیمو، سکنجبین، شربت صندل، شربت کدو و شربت عناب. همچنین هندوانه با تسکینی که در حرارت صفرا ایجاد می‌کند، باعث می شود تا حِدَّت آن نیز شکسته شود و فرد را از اذیت آن خلاصی بخشد. برای دفع صفرای زاید در بدن به جز هندوانه، می توان از داروهایی که در تسکین حرارت خون گفته شد استفاده کرد.
هندوانه بهترین میوه تابستانی برای گرم مزاجان است.
آیا هندوانه قند دارد
دیابطیس یا ذیابطیس کلمه‌ای یونانی است که در کتب طب سنتی برای توصیف علائمی مشابه بیماری دیابت به کار رفته است. چیزی که در مدیریت و کنترل بیماری دیابت کمک کننده می‌باشد این است که افراد مبتلا باید از انواع خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها که خوردن و نوشیدن آنها باعث می شود سطح قند خون ثابت بماند آگاه باشند.
برخی از مبتلایان به دیابت بر این باورند که چون قند موجود در میوه از نوع قند طبیعی است پس مجازند این میوه‌ها را به راحتی و بدون محدودیت مصرف کنند.
قند موجود در هندوانه به سرعت منجر به افزایش قند خون می‌شود.
هندوانه از دسته میوه هایی است که قند موجود در آن به سرعت منجر به افزایش قند خون می‌شود برای همین افراد مبتلا به دیابت باید به میزان خیلی کم هندوانه را مصرف کنند و در مصرف هندوانه زیاده‌روی نکنند. در صورت مصرف هندوانه به یاد داشته باشید که ۱۰۰ گرم هندوانه حاوی ۶ گرم قند است.
شاخص «جی.آی» که عبارت است از سرعت جذب قند غذاها در دستگاه گردش خون برای تمام خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها عددی بین ۱ و۱۰۰ است. هرچه عدد این شاخص بالاتر باشد، بعد از خوردن یا نوشیدن آن ماده غذایی سرعت جذب قند در دستگاه گردش خون نسبتی بالاتر خواهد داشت.
شاخص «جی.آی» در هر وعده ۱۰۰ گرمی هندوانه برابر است با ۷۲ و شاخص «جی.آی» ۷۰ یا بیشتر در هر نوع ماده غذایی به معنی سرعت جذب بالای قند آن غذا توسط دستگاه گردش خون و بالا رفتن سطح قند خون است. برای همین افراد دیابتی باید مراقب مقدار مصرف هندوانه در رژیم غذایی خود باشند.
منبع: بخش عمده این نوشتار برگرفته از کتاب دوم مجموعه مقالات مکتب طب ایرانی تالیف استاد محمد عبادیانی است.
نظرات بازدیدکنندگان